به نقل از «الف»

بررسی حقوقی واقعه حمله سگ به دختر ده ساله در لواسان

تاریخ انتشار: ۲۹ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۴۳۳۸۵۲

چه اتفاقی افتاده است؟

در ۲۳ آذرماه سال جاری در لواسان اتفاقی رخ داد که با چند روز تاخیر در رسانه ها بازتاب پیدا کرد. مطابق با آنچه در رسانه ها مطرح شده است، خانواده ای به پارک دریاچه لواسان رفته و مشغول تفریح و استراحت بوده اند که شخصی برای تفریح به همراه دو سگ خود وارد پارک می‌شود. پارکی که در ورودی آن تصریح شده است که ورود حیوانات به آن ممنوع می‌باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سگ ها که از نژاد پیتبول (Pit Bull) و ژرمن شپرد (German Shepherd) و فاقد قلاده بوده اند به اعضای آن خانواده نزدیک میشوند.

ابتدا سگ پیتبول به دور پدر خانواده میگردد و ناگهان مالک سگ که متوجه میشود چه اتفاقی در حال رخ دادن است، اعلام میکند که کسی از جایش تکان نخورد. به ناگاه سگ پیتبول دستانش را روی سینه پدر میگذارد. دختر بچه ده ساله خانواده به نام بهار که از دیدن این صحنه میترسد، به سمت مادرش پناه میبرد.

سگ پتیبول به دختر یورش برده و باسن دختر را میگیرد. سگ دوم هم به دست بچه حمله میکند. صاحب سگ وارد عمل میشود و سگها را از گردنبندشان میگیرد و میکِشد که باعث پارگی بیشتر بدن دختر و کشیده شدن بچه و آسیب به صورت او میشود. در بیمارستان لواسان پزشک اعلام میکند که سوراخهای باسن بچه به هم وصل شده و ران بچه اصطلاحا قلوه کن شده است. دندانهای سگ به هم رسیده و گوشت دست هم به نحوی کنده شده که استخوانها نمایان شده است.

پدر دختر در مصاحبه ای اعلام میکند «دخترم بعد از حادثه ضربه روحی شدید خورده است. شبها در خواب جیغ میکشد، مدت طولانی به مدرسه نرفت و در حال حاضر هم شرایط مناسبی برای صحبت کردن ندارد و به شدت وحشت زده است»

مطابق با آنچه از جستجو در اینترنت به دست می آید، سگهای نژاد پیتبول که نژاد آمریکایی دارند قبلا برای مبارزه استفاده میشدند. پس از تصویب قانون ممنوعیت جنگهای خونین سگها در آمریکا، از این سگها برای نگهبانی استفاده میشود. چرا که این سگها بسیار چابک هستند و دندانها و آرواره های بسیار قوی دارند. پیتبول ها جزو سگان بزرگ جثه هستند و به آنها لقب "جنگاور شکست ناپذیر" داده اند.

این یادداشت بر فرض صحت این اطلاعات نوشته شده است.

مجازات صاحب سگ چیست؟

پس از وقوع این اتفاق، در محافل حقوقی این بحث درگرفت که آیا صاحب سگ مرتکب عمل مجرمانه ای شده است؟ اگر عمل وی مجرمانه بوده، مشمول کدام ماده قانونی است و مجازات آن چیست؟ آیا میتوان چنین اقدامی را بدون مجازات باقی گذاشت؟ در این یادداشت به صورت مختصر نظرات مختلف در این زمینه را بررسی میکنیم.

برخی معتقدند عمل صورت گرفته فاقد عنوان مجرمانه میباشد و در قانون برای چنین شخصی مجازاتی در نظر گرفته نشده است. مطابق با این نظر صاحب سگ صرفا ضامن پرداخت دیه است. رییس دادگستری لواسان ضمن ابراز تاسف از بروز چنین حادثه ای بیان کرده است «متاسفانه در قانون برای فردی که حیوان او به شخصی حمله کند حتی با فرض اینکه خدای ناکرده منتهی به فوت شود مجازاتی غیر از دیه تعیین نشده است که این نقص قانون هست»

هرچند در مصاحبه دادستان به ماده قانونی اشاره ای نشده است، اما احتمالا استناد ایشان به ماده 522 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) است. مطابق با این ماده « متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است باید آن را حفظ نماید و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد سازد، ضامن است. ولی اگر از احتمال حمله حیوان آگاه نبوده و عدم آگاهی ناشی از تقصیر او نباشد، ضامن نیست». در تبصره یک این ماده نیز آمده است « نگهداری حیوانی که شخص توانایی حفظ آن را ندارد، تقصیر محسوب می‌شود». در اینجا منظور از ضامن بودن، پرداخت دیه است و مجازات دیگری پیش بینی نشده است.

برخی از حقوقدانان عمل صورت گرفته را مشمول ماده 618 قانون تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده (مصوب 1375) میدانند. مطابق با این ماده « هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از‌کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد». باید توجه داشت اعمال مجازات حبس و شلاق به معنای حذف دیه نیست. بلکه اگر اعمال شخص موجب ورود خسارت بدنی به دیگران شود (و تحت عنوان مجرمانه دیگری قرار نگیرد) باید آن خسارت نیز در قالب دیه (یا ارش) جبران شود.

رفتار صاحب سگ، جنایت عمدی است

نگارنده معتقد است عمل صاحب سگ یک جنایت عمدی محسوب شده و مجازات اصلی آن قصاص است.

مطابق با قانون مجازات اسلامی، گاهی شخصی فعلی را انجام میدهد که نتیجه آن کار را نمیخواهد اما عامد محسوب میشود. فرض کنید شخصی خانه ای را میخرد که تخریب کند و چندطبقه بسازد. به همین منظور علیرغم اینکه ساکنین هنوز خانه را تخلیه نکرده اند، چند دینامیت کار میگذارد و خانه را تخریب میکند.

در اینجا آیا میتوان گفت که چون شخص صرفا قصد تخریب خانه را داشته و قصد کشتن ساکنین را نداشته است، پس وی مرتکب قتل عمدی نشده است؟ قانونگذار در اینجا شخص را مرتکب قتل عمد میداند چرا که عمل وی نوعا موجب وقوع جنایت میگردد. در ماده 290 قانون مجازات قانونگذار جرم عمدی را تعریف کرده است.

در بند ب این ماده یکی از حالات جرم عمدی اینگونه تعریف شده است: « هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، می‌گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود». لذا اگر شخصی بگوید من قصد نداشتم این نتیجه رخ دهد اما عمل وی نوعا آن نتیجه را به بار آورد، عمل وی عمدی محسوب میشود.

در صدر تبصره یک این ماده نیز اصل بر توجه و التفات مرتکب گذاشته شده است و چنانچه وی مدعی عدم آگاهی و توجه باشد باید آن را اثبات کند. صدر تبصره یک این ماده بیان میکند « در بند(ب) عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است»

در مساله مورد بحث ما نیز هرچند صاحب سگ قصد وقوع چنین جنایتی را نداشته، اما وی یک سگ وحشی که ذاتا مهاجم است را بدون پوزه بند و بدون قلاده به یک مکان عمومی که ورود حیوانات به آن ممنوع بوده برده و در آنجا رها کرده است.

برای تقریب به ذهن در پرونده لواسان میتوان فرض کرد که کسی به جای سگ، پلنگ با خود به پارک بیاورد. اگر پلنگ به دیگران حمله کند و موجب قتل و جرح شود، آیا نمیتوان عمل وی را نوعا موجب بروز جنایت دانست؟ در اینجا نیز سگ وحشی بدون پوزه بند و بدون قلاده مانند پلنگی است که امکان حمله آن به دیگران وجود دارد و این سگ با سگهای جیبی و تزئینی کاملا متفاوت است.

باید توجه داشت که هرچند مباشر وقوع جنایت حیوان بوده اما صاحب سگ که آن را بدون تجهیزات ایمنی به مکان عمومی آورده است سبب اقوی از مباشر بوده و مسئول میباشد. البته داخل پرانتز باید گفت اگر صاحب سگ ادعا کند که نمیدانسته که سگ وی چنین مشخصاتی دارد میتواند این ادعای خود را ثابت نماید.

ممکن است برخی حقوقدانان معتقد باشند بند ب ماده 290 فقط در جایی کاربرد دارد که مرتکب قصد انجام فعل بر شخص معینی را داشته باشد و در مواردی که مرتکب قصد انجام فعل بر شخص معینی را ندارد مورد از شمول بند ب ماده 290 خارج میشود.

حتی اگر این نظریه را نیز بپذیریم، باز هم رفتار صاحب سگ در پرونده لواسان از شمول جنایت عمدی خارج نمیشود. چرا که این رفتار با خروج از بند ب ماده 290، وارد تبصره ماده 292 می‌شود.

ماده 292 به تعریف جنایت خطای محض پرداخته و در بند پ این ماده یکی از موارد خطای محض را چنین تعریف میکند : « جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنیٌ‌علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید».

سپس قانونگذار در تبصره این ماده بیان میکند « در مورد بندهای(الف) و(پ) هرگاه مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعاً موجب جنایت بر دیگری می‌گردد، جنایت عمدی محسوب می‌شود».

در اینجا قانونگذار فرضی را مطرح میکند که مرتکب نه قصد فعل داشته و نه قصد جنایت بر شخص مجنی علیه را داشته اما رفتاری که انجام داده نوعا موجب وقوع جنایت میگردد. باید توجه داشت که منظور از قید "نوعا" در این ماده و نیز بند ب ماده 290، معرضیت است یعنی کاری که دیگران را در معرض جنایت قرار میدهد به نحوی که عقلا از انجام چنین عملی اجتناب می ورزند و ارتکاب آن را نهی میکنند هرچند احتمال جنایت ناشی از آن کمتر پنجاه درصد باشد. شاید بیان یک مثال مساله را کمی روشن تر کند.

فرض کنید شخصی در اسلحه ای که دارای خشاب چرخشی است و حداکثر هفت تیر در آن قرار میگیرد به قصد شوخی یا قمار و نه به قصد وقوع جنایت- یک تیر قرار دهد و خشاب آن را به صورت تصادفی بچرخاند و سپس به سمت بی گناهی شلیک کند و از قضا خشابی که پر بوده در معرض شلیک قرار گیرد و مغز آن شخص را متلاشی کند. در اینجا هرچند احتمال وقوع جنایت کمتر از 15درصد بوده اما انجام چنین کاری شخص را در معرضیت چنین اتفاقی قرار میدهد. لذا حتی اگر بند ب ماده 290 را طوری تفسیر کنیم که رفتار صاحب سگ مشمول آن نشود، باز هم رفتار صاحب سگ مستندا به تبصره ماده 292 یک جنایت عمدی است.

قصاص، مجازات اولی مرتکب

مجازات اولی جنایت قصاص است اما اگر انجام قصاص امکانپذیر نباشد و به عنوان مثال بیم آسیب بیشتر از جنایت برود، قصاص لغو شده و (با درخواست مجنی علیه) تبدیل به دیه میشود. در خصوص پرونده لواسان نیز باید با توجه به شدت جراحات وارده با اخذ نظر پزشکی قانونی امکان قصاص یا عدم امکان قصاص و نتیجتا تبدیل آن به دیه مشخص شود.

درصورتی که امکان عملی اجرای قصاص عضو وجود نداشته باشد (که احتمالا به علت عدم رعایت مماثلت ندارد) و قصاص تبدیل به دیه شود، مطابق با ماده 614 قانون تعزیرات مرتکب به دو تا پنج سال حبس محکوم میشود. اگرچه رویه قضایی کشور مساله خسارات معنوی را نمیپذیرد اما در این پرونده خسارات روحی شدیدی به این دختر ده ساله وارد شده و باید این خسارات نیز مورد حکم قرار گیرد.

ممکن است برخی این ایراد را مطرح کنند که صدور مجازات قصاص عضو (که معمولا به خاطر عدم امکان اجرا تبدیل به دیه میشود) مجازات سخت و سنگینی است. این دوستان را به وضعیت دلخراش و بسیار نامناسب قربانی این اتفاق ارجاع میدهم. قصاص به معنای زیاده روی در مجازات نیست بلکه غایت قصاص رعایت عدالت است. در اینجا دختر بچه ای بدون اینکه هیچ قصور یا تقصیری داشته باشد قربانی یک اتفاق بسیار هولناک و دردآور میشود که ممکن است تا پایان عمر گریبانگیر او باشد.

سخن پایانی

در آخر باید گفت با توجه به رواج روزافزون پدیده سگ گردانی (به خصوص در شهرهای بزرگ) قانونگذار باید هرچه زودتر قوانینی برای کنترل این مساله تدوین کند. به عنوان مثال مشخص کند که کدام سگها را نباید در محیطهای عمومی آورد، کدام سگها را باید با پوزه بند آورد و اندازه طناب قلاده هرسگ را مشخص کند تا علاوه بر امنیت جانی، امنیت روانی خانواده ها در معابر عمومی نیز تامین شود. چرا که امروزه بسیاری از مردم از ترس حضور سگهای بزرگ نمیتوانند در پارکها و معابر عمومی به راحتی تردد نمایند.

*کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۴۳۳۸۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رازگشایی از قتل هولناک دختر جوان

  چند سال قبل، تلفن کشیک قتل پلیس آگاهی را تحویل گرفتم. هنوز دقایقی از تحویل تلفن‌همراه نگذشته بود که زنگ آن به صدا در‌آمد. پشت خط مامور یکی از کلانتری‌های تهران بود. 
-«سلام کارآگاه در یکی از سطل‌های زباله منطقه‌ای در مرکز شهر چند قطعه از جسد مثله‌شده یک زن را پیدا کردیم.»
با گرفتن آدرس محل کشف جسد، دستور دادم صحنه را حفظ کرده تا خودم به محل بروم و پزشکی قانونی و تشخیص هویت را هم خبر کنند. روز تعطیل بود و۲۰ دقیقه‌ای به محل کشف جسد رسیدم.داخل یک سطل در سه نایلون زباله قطعات مثله‌شده یک دختر جوان بود. دستور دادم گشت‌های پلیس سایر سطل‌های منطقه را جست‌وجو کنند تا اگر عضو دیگری وجود دارد کشف شود. نوع رها کردن جسد نشان می‌داد قاتل می‌خواسته پیکر مقتول کشف شود که آن را در داخل سطل‌ رها کرده‌است.تا تیم بررسی صحنه جرم و پزشک قانونی جسد را معاینه کند، خودم و دو مامور کلانتری سری به اطراف منطقه زدیم و دوربین‌های چند خانه و مغازه‌های اطراف را چک کردیم که هیچ سرنخی به دست نیامد.حضور تیم‌های پلیسی وپزشکی قانونی در باعث شد اهالی با کنجکاوی در محل جمع شوند، به همین خاطر بازپرس دستور داد جسد را سریع به پزشکی قانونی منتقل کنند که مردم با آن صحنه فجیع روبه‌رو نشوند. پزشکی قانونی اعلام کرد ۴۸ تا ۷۲ ساعت از وقوع قتل می‌گذرد و به احتمال زیاد مقتول ابتدا خفه شده و بعد جسد مثله شده است.با بررسی لباس مقتول متوجه شدیم مدرک شناسایی همراه جسد نیست اما ناخن‌های این دختر دارای طرح خاصی بود.به ماموران کلانتری گفتم، به احتمال زیاد مقتول ساکن همان منطقه کشف جسد باشد. با عکس طرح ناخن به تمام آرایشگاه‌های زنانه محل سر بزنید و ببینید این طرح کدام ناخن‌کار است. ازسوی دیگر با بررسی پرونده‌های فقدانی مشخص کنند‌، در روزهای گذشته چه کسی با مشخصات دختر جوان اعلام مفقودی کرده‌است.روز بعد یکی از ماموران تماس گرفت و گفت؛ به چند آرایشگاه سر زدیم که یکی مدعی شد این طرح را روی ناخن‌های دختر جوانی به نام مرجان کار کرده است. با شناسایی او و بررسی‌های پرونده‌های مفقودی متوجه شدیم پنج روز قبل مادر او گم شدن دختر ۲۰ ساله‌اش را اعلام کرده است.قرار شد آزمایش DNA گرفته شود تا مطمئن شویم جسد مثله شده متعلق به مرجان است.پس از تایید آزمایش، خانواده او برای تحقیقات مقدماتی به اداره قتل آمدند. مادر او که در شوک مرگ فجیع دخترش بود، شروع به حرف زدن کرد و گفت: چند روز قبل ساعت ۴ صبح دخترم گفت با دوستانش به کوه می‌رود. صبح زود از خانه بیرون رفت و دیگر برنگشت. عصر هرچه زنگ زدیم پاسخگوی تلفن نبود و بعد گوشی‌اش خاموش شد. با دوستانش تماس گرفتم و فهمیدم دخترم پیش آنها نرفته و برنامه‌ای هم برای کوه رفتن نداشتند؛ به همین دلیل گمشدن دخترم را به پلیس اطلاع دادم و با نامزدش مهران تماس گرفتم که او گفت اطلاعی از مرجان ندارد.دستور دادم پسر جوان احضار شود تا حضوری از او تحقیق کنم. ساعتی بعد پسر قد بلندی روبه‌رویم نشست و گفت که هیچ خبری از نامزدش ندارد و از شنیدن خبر مرگش در شوک است.به او گفتم فعلا از شهر خارج نشود و در دسترس باشد. با هماهنگی قضایی قرار شد، روز گمشدن مرجان آنتن‌دهی موبایل خانواده‌اش را بررسی کنند که ساعتی بعد اعلام شد گوشی مرجان و نامزدش در یک محل آنتن‌دهی داشته است. با کشف این سرنخ، دستور بازداشتش را از بازپرس پرونده گرفتم. مهران بازداشت شد. از او خواستم واقعیت را بگوید که باز هم ادعاهای قبلی‌اش را تکرار کرد و مدعی بود در مرگ نامزدش هیچ دخالتی نداشته است.به او گفتم اگر واقعیت را بگوید به نفع خودش است که بعد از مکثی طولانی به قتل مرجان اعتراف کرد و گفت: روز حادثه با نامزدم قرار شد بیرون برویم و تفریح کنیم. صبح زود بود و او می‌خواست لباس بخرد اما همه جا بسته بود. یکدفعه دعوای‌مان شد و در اوج عصبانیت دستم را جلوی دهانش گرفتم. مرجان کبود و بیهوش روی زمین افتاد.تازه فهمیدم چه‌کار کرده‌ام و برای خلاصی از جسد، آن رامثله کرده و درسطل زباله رها کردم. در این مدت با صحنه‌سازی سعی کردم خود را بی‌گناه نشان دهم اما خون مرجان دامن من را گرفت و دستگیر شدم. با اعترافات مهران، راز این جنایت هولناک فاش و متهم پس از تحقیقات روانه زندان شد.